Definicja i zastosowanie
Terapią manualną nazywa się leczenie, w którym terapeuta, wykorzystując odpowiednie chwyty i manipulacje, stosuje specjalistyczne techniki diagnostyczno-lecznicze nakierowane na wykrywanie i leczenie zaburzeń w obrębie stawów, więzadeł, mięśni oraz wzorców postawy, wzorców ruchowych i oddechowych.
Terapię manualną zaleca się najczęściej w następujących zaburzeniach czynności narządu ruchu:
zmniejszenie/ograniczenie zakresu ruchu (np. na tle zmian przeciążeniowych, zwyrodnieniowych lub urazowych),
tzw. zablokowanie stawowe związane z dolegliwościami bólowymi w trakcie ruchu lub/i w spoczynku oraz zmienionym oporem stawowo-tkankowym pod koniec zakresu ruchu,
w stanach nieprawidłowego „ustawienia” stawu,
w dysfunkcjach mięśniowych i powięziowych,
w zaburzeniach postawy ciała.
Terapia manualna wykorzystywana jest również w celu zapobiegania nieprawidłowemu „ustawieniu” stawu.
Sama terapia manualna, choć może przynieść odczuwalne efekty już po pierwszym zabiegu, to nie wszystko. Duże znaczenie ma właściwe przygotowanie pacjenta. W tym celu często zalecane są zabiegi fizykoterapii, mające rozgrzać i rozluźnić mięśnie. Korzystne działanie ma również masaż leczniczy. Należy pamiętać, że istotne jest też prowadzenie zdrowego trybu życia. Fizjoterapeuta instruuje chorego, jak może zapobiegać dolegliwościom bólowym przy wykonywaniu codziennych czynności, takich jak podnoszenie ciężarów, wstawanie, leżenie w różnych pozycjach. Wskazane jest również wykonywanie w domu ćwiczeń izometrycznych, które nie obciążają stawów.
Niestety żadna metoda leczenia nie jest uniwersalnym remedium na bóle. Terapia manualna również nie może być prowadzona u wszystkich pacjentów.
Przeciwwskazaniem jest jakiekolwiek osłabienie struktury kostnej i tkanki stawowej.
Nie można więc korzystać z zabiegów, gdy stwierdzono zaawansowaną osteoporozę, złamania i pęknięcia kości, naderwania wiązadeł, niestabilność stawu oraz inne schorzenia układu kostnego, np. gruźlicę kości.
Nie należy również wykonywać zabiegów u pacjentów z nasilonym stanem zapalnym przebiegającym z gorączką.
Terapia manualna obejmuje duży zakres technik diagnostycznych i leczniczych. Może przynieść zaskakujące rezultaty w krótkim czasie. Należy jednak podchodzić do niej z rozsądkiem. Zabiegi mogą wykonywać tylko wykształceni specjaliści po ukończeniu specjalistycznych kursów, którzy przed rozpoczęciem pierwszego badania wykonają wszechstronny wywiad z pacjentem. Zagwarantuje to bezpieczeństwo i pozwoli uzyskać zadowalające efekty.